Walburgiskerk

“Librije-kettingbibliotheek in de Walburgiskerk Zutphen” De Librije was een openbare leeszaal die werd opgericht door twee kerkmeesters, Conrad Slindewater en Herman Berner. Uit archiefstukken blijkt dat een belangrijke doelstelling van de Librije was, de mensen voor het “ware” geloof te behouden door hen “goede” boeken te laten lezen. Conrad Slindewater, meende dat mensen door het lezen van de juiste boeken wel van hun dwalingen werden genezen en op het rechte pad zouden blijven. 

Onder de bezoekers moet zich Jaromir hebben bevonden. De jonge monnik bezocht de Librije en werd er een nacht opgesloten. Volgens een dichterlijke vrijheid door toedoen van de duivel in de gedaante van een hond. De hellegeest wilde Jaromir straffen toen die een kippenboutje oppeuzelde. Wie dat niet gelooft, moet maar eens goed naar de pootafdruk van een hond in een plavuis van de bibliotheek kijken. Honden komen toch niet in zo’n gebouw, duivels wel, die kunnen door muren en deuren heen hun slachtoffer benaderen.
De Librije werd gebouwd naar het model van de boekenzalen van twee Zutphense middeleeuwse kloosters van 1561 tot 1564. Er was plaats voor driehonderd boeken. Echter voor de bouw begon moest eerst het daar aanwezige kerkhof worden geruimd. Arbeiders die het kerkhof moesten ruimen kregen brandewijn te drinken. Hiermee werd getracht hun zintuigen te onderdrukken om zo beter bestand te zijn tegen de vreselijke stank die uit de soms nog verse graven voortkwam. Slechts op een vijftal plaatsen elders in de wereld vindt u dergelijke kettingbibliotheken. De Zutphense Librije is een van de best bewaarde en mag dus uniek worden genoemd. Er bevinden zich 85 incunabelen (drukken gemaakt tussen 1450 en 1500, 1450 deed de boekdrukkunst zijn intrede), en 500 boeken uit de 16e eeuw.
De tekstverdeling op het blad links is kenmerkend voor die tijd, in het midden staat de hoofdtekst, er omheen staat een “beschrijving” van de hoofdtekst zodat deze goed zal worden begrepen. Daarnaast vindt men in de kantlijnen nog aantekeningen cq bevindingen van de lezers. De boeken
werden zonder kleur en plaatjes gedrukt en als ongebonden bladzijden te koop aangeboden, de koper (meestal kerkgenootschappen) moesten dus de boeken nog zelf inbinden. Ook de fraaie tekeningen werden later toegevoegd.

Als openbare leeszaal heeft de Librije 30 jaar gefunctioneerd. In de zeventiende en achttiende eeuw was het een particuliere bibliotheek voor predikanten en raadsleden. In de negentiende eeuw raakte de Librije in vergetelheid. Aan het eind van de negentiende eeuw werd de Librije herontdekt als een monument van wetenschap en geschiedenis. Sinds 1984 wordt zij beheerd door een beheerstichting: de Stichting Librije Walburgiskerk Zutphen
Zie ook de website: www.librije-zutphen.nl