Peter Kalkowsky
Sinds 1999 is Peter Kalkowsky werkzaam als zelfstandig kunstenaar en typograaf. In het atelier van de graficus staat sinds enkele jaren het drukken met draden in het middelpunt. Zo ontstaan er grafieken waarbij de lijn, kleur, structuur en transparantie met elkaar één verbinding aangaan; deze zijn met houtsnede, anders de favoriete techniek van Kalkowsky, alleen met moeite te bewerkstelligen.
Peter Kalkowsky (1967) beoefent verschillende technieken maar legt zich de laatste jaren vooral toe op een door hemzelf ontwikkelde techniek, de draaddruk. Draaddrukken ontstaan door draden te spannen in een raam, deze in te inkten en ze vervolgens als hoogdruk op papier af te drukken. Dit levert een patroon van lijnen op. Variaties zijn mogelijk door het gebruik van verschillende soorten draden (van wol tot glasvezel), door de meer of mindere fijnmazigheid van het patroon, door de richting van de gespannen draden, door het afdekken van delen van het raam en door het variëren van de inktopdracht. De techniek doet in eerste instantie denken aan de zeefdruk die immers ook met een raamwerk van draden werkt maar anders dan daar is het hier niet de ruimte tussen de draden die het beeld vormt maar zijn het de draden zelf.
De techniek ontstond uit een zoektocht naar de perfecte strakke lijn, zo vertelt Kalkowsky. De hoogdrukprenten die hij voordien maakte met behulp van houten platen waren niet in staat de gewenste strenge lijnen te produceren. De guts laat immers altijd sporen van het handwerk zichtbaar. Maar er zijn meer voordelen aan het werken met draaddrukken. De draden bieden een grotere vrijheid, een vrijheid die bij een stabiele drukvorm niet aanwezig is. Immers, een lijn in het hout gegutst ligt voor altijd vast, de draden daarentegen kunnen verplaatst, samengebonden, of op een andere manier gemanipuleerd worden.
Dat de draaddrukken van Kalkowsky lineair van karakter zijn, ligt dus besloten in de techniek. Toch bestaat zijn grafiek niet uit een reeks homogene bladen die alle een min of meer zelfde structuur hebben. Sommige bladen hebben de kracht van een vuistslag, andere vallen op door een grote teerheid en subtiliteit. Het werk van Kalkowsky oogt dus allesbehalve eenvormig. Een nieuwe techniek stelt uitdagingen en de kunstenaar gaat die graag aan. Van eventuele beperkingen door de techniek gesteld, wil hij niet weten.
Hoewel de mogelijkheden van de techniek nog lang niet zijn uitgeput kan hij een indrukwekkende hoeveelheid grafiek laten zien die opvalt door onverwachte beelden, een sterke ritmiek en een intens kleurgebruik. Krachtige lineaire voorstellingen worden afgewisseld met lichtvoetige vormen waarin de lijnen zijn ontleed tot een soort abstracte muzieknotaties.
Structuren of patronen fascineren Kalkowsky al langer. Voordat hij met zijn draaddrukken begon, werkte hij aan een serie beelden waarin het kruis centraal stond. Dit werd door hem op allerlei manieren verbeeld, van prominent aanwezig tot vervagend of haast onherkenbaar aanwezig maar uiteindelijk zag de kunstenaar geen andere uitkomst dan het daadwerkelijk uitbeelden van een reëel kruis. Zijn onderwerp verzelfstandigde en kon niet ontkomen aan de symbolische betekenis van de vorm. Door de draaddrukken wist Kalkowsky de valkuil van een al te concrete beeldtaal vermijden. De structuren of patronen die daarin het beeld vormen, zijn een voortzetting van een innerlijke werkelijkheid. Ze verwijzen niet naar een concrete buitenwereld maar zijn verankerd in het gemoed van de kunstenaar. Zoals de kunstenaar zegt: de structuren treden op daar waar woorden tekort schieten. Harmonie speelt daarbij een grote rol. Kalkowsky’s prenten zijn ritmische gedichten zonder dissonanten. De kunstenaar bezit een grote liefde voor de seriële muziek en deze liefde is duidelijk zichtbaar in zijn grafiek. En waar in de muziek elke noot er even veel toe doet en ieder deel van de compositie van gelijk gewicht is, zo zijn in de grafiek alle delen even belangrijk en betekenisvol. Er zijn geen voor- en achtergrond, geen hoofd- en bijzaken. Ieder deel van de compositie deelt in dezelfde, gelijkmatige aandacht. En daarmee raakt Kalkowsky aan de essentie van wat een patroon is.
Website: Peter Kalkowsky
