In de Romeinse tijd was dit drassige land niet alleen een plek met droge voeten maar tevens een strategisch gelegen plaats. Deze Frankische stam der Chamaven hebben hun nederzetting waarschijnlijk al vanaf het begin versterkt. Tot in de vroege middeleeuwen was de nederzetting niet groter dan het huidige ’s Gravenhof met twee omringende V-vormige 5 meter brede grachten.
Op een rivierduincomplex bij de monding van de Berkel in de IJssel, vestigden zich ruim 1700 jaar geleden een aantal Germanen die daar hun nederzetting bouwden
Aangezien Zutphen op een hoger gelegen gebied tussen IJssel en Berkel lag, was het een goede vestigingsplaats waar de graven van Zutphen hun verblijfplaats hadden gebouwd.
Macht- en handelscentrum:
Rond het jaar 1000 hebben de Graven van Zutphen er een belangrijk machtscentrum gevestigd en geven de stad stadsrechten. Door onder andere het creeeren van belastingvrijheden en andere gunstige voorwaarden om je er als koopman, ambachtsman te kunnen vestigen ontstaat al vrij snel een bloeiend handelscentrum.
In de 12e verlening van stadsrechten.
1191-1196 kreeg Zutphen stadsrechten van Graaf Otto. De stad werd ommuurd in de 13e eeuw en uitgebreid met de in diezelfde eeuw door de graaf gestichte Nieuwstad.
Hoofdstad Graafschap
1284 was een rampjaar voor de stad. Een grote stadsbrand verwoestte de stad grotendeels. Na opbouw braken er betere tijden aan. Voor Zutphen staat de 14e eeuw bekend als Gouden Eeuw en werd hoofdstad van de Graafschap Zutphen. De stad neemt dan deel aan de Oostzeehandel.
boven entree oude gemeentehuis
Zutphen
Veldtocht
Maurits begon in 1591 een veldtocht in het oosten van de Nederlanden. Het jaar ervoor had hij nog Breda met een list weten te veroveren. Zutphen was zijn eerste doel in 1591. Hij wilde tijdens zijn veldtocht steden aanvallen die langs waterwegen lagen, om zo snel mogelijk de troepen en het geschut te kunnen verplaatsen en ook de vijand zo min mogelijk tijd te kunnen geven om versterkingen te kunnen halen. Met 100 schepen liet hij 9000 soldaten en nog eens 1600 ruiters naar Zutphen transporteren. Door het snelle werken kon Maurits in vijf dagen 29 kanonnen gereed stellen.
Schans
Zutphen op de oostoever van de IJssel. Indertijd lag op de westoever de Grote schans ter verdediging van de stad. Maurits kwam met zijn leger op 19 mei per boot aan. De schans werd met een list veroverd. Negen Staatse soldaten verkleed als Gelderse boeren pretendeerden alsof ze opgejaagd werden door Staatse ruiters en werden door Spaanse soldaten de schans binnengelaten. Eenmaal binnen verrasten zij de Spaanse soldaten. Het buiten wachtende leger kwam te hulp en de schans werd op 24 mei veroverd. De stad volgde op 30 mei.
