Kruidenier in de Beukerstraat
Johan Westerweel heeft vanaf 1947 tot in de vroege jaren vijftig een kruidenierszaak aan de Beukerstraat 62 . (Tot voor kort, Artilight, anno 2024 wordt het pand verbouwd). Hij bedient zijn klanten ook aan huis en doet dat, zoals voor die tijd gebruikelijk, met een bakfiets. Hij is zich niet bewust dat zijn activiteiten de basis vormen voor het bedrijf dat later als de ‘Man de van Knakworst’ landelijke bekendheid zou gaan genieten. Als Westerweel tijdens het venten bij klanten aan de deur kwam riepen deze “ah, daar heb je de Man de van Knakworst”. Dit product, onderdeel van zijn assortiment, was bijzonder in trek bij de consument. We hebben het over de periode vlak na de oorlog. Nederland likte zijn wonden en was druk bezig met de wederopbouw. Langzaamaan kreeg men weer aandacht voor iets extra’s op tafel.
Cafetaria’s waren nieuw in het straatbeeld. Westerweel zag deze als potentiële doelgroep, als het ging om uitbreiding van zijn klantenkring
Aan de andere kant van het land, eveneens in 1947, stapt vanuit zijn ouderlijke woning op het Rotterdamse Noordereiland J.J. (Ko) Dekker elke ochtend op zijn fiets. Een oud karretje met twee tassen boordevol kleine vuurvaste bruine terrines. Zo begon de 21 jarige Dekker in alle vroegte met zijn tocht langs slagers en levensmiddelenbedrijven. Dekker, zoon van een kruidenier op het Noordereiland, had eerst twee jaar zeevaartschool doorlopen alvorens hij na zijn diensttijd voor zichzelf begon. Zijn eerste product wat hij aan de man bracht was paté de foi. Een Belgische fabrikant had in Ko Dekker zijn eerste Nederlandse vertegenwoordiging gevonden. Dit hield hij vol totdat hij in Zutphen in contact kwam met Westerweel die van zins was om zijn groothandel in worst te verkopen.
Deze twee mannen zullen het bedrijf ‘De Man de van Knakworst’ groot maken.
Groei
Westerweel merkt als goede zakenman op dat de worstverkoop steeds beter wordt en besluit dit professioneler aan te gaan pakken. Hij onderzoekt de mogelijkheden om een eigen worstfabricaat samen te stellen. Hij komt in aanraking met een slager die in dienst was van Anton Hunnink, vleeswarenproducent in Deventer. Samen ontwikkelen ze een receptuur die uiteindelijk tot de beroemde knakworst leidt. De worst, die schapendarm als vel had, knakte inderdaad als je er in beet. Het overheerlijke recept is helaas in de loop der jaren verdwenen. De samenstelling bleek zo geweldig dat het een doorbraak betekende in de verkoop. Deze werd dan ook groots aangepakt. Met drie kleine bestelwagens werden de producten in de regio Zutphen aan de man gebracht.
Drie jaar lang heeft Dekker van zeven uur ’s morgens tot ’s nachts drie uur gewerkt, een slopende tijd. Hij bracht de bestellingen van de fabriek naar het terrein waar de vertegenwoordigers het overnamen om het naar de klanten te brengen. Als zij ’s avonds naar huis waren telde hij de geïnde gelden, vaak kwartjes en dubbeltjes, een enorm gereken dus. Het bedrijf beleeft vanaf ca.1964 zijn gloriejaren vanaf de nieuwe locatie aan de Pollaan. In de magazijnen werken op dat moment een man of vijftien en op kantoor nog eens ca. twintig man/vrouw
Bedrijfscultuur
Er heerste een bijzonder goede sfeer binnen het bedrijf, Baas Dekker was een aimabele man die zijn medewerkers hoog had. Steevast werd er op de vrijdagmiddag gefrituurd en kregen alle medewerkers een heerlijke hap.
Soms voor de gezelligheid en het lekkere, soms ook om een nieuw product te proeven en te beoordelen. Aan het eind van de maand kregen alle medewerkers een sortimentsdoos met inhoud. Deze doos had maar liefst een inhoudswaarde van ƒ 30,00 een fors bedrag in die tijd. Er werden feestavonden georganiseerd, zo ging men een keer twee dagen naar Berg en Bosch, een keer een boottocht door de Rotterdamse haven en altijd verliep alles in harmonie.
Ook waren er verlotingen die voor een ieder golden, of je nu op kantoor, in het magazijn of als vertegenwoordiger werkte. Zo werd er bijvoorbeeld drie tickets voor de Eurocup finale Ajax-Panathinaikos in het Wembley-stadion in Londen verloot. Eén voor het magazijn, één voor het kantoor en één voor de vertegenwoordigers
31 vertegenwoordigers
Een miljoenenbedrijf met 5500 afnemers, patattenfrites kramen, cafetaria’s, automatieken, maar ook hotels en levensmiddelenbedrijven. In de hoogtijdagen werkten er maar liefst 100 man, waarvan 31 vertegenwoordigers en 3 hoofdvertegenwoordigers die elk hun eigen rayon hadden. Ze reden door het land met een herkenbare bestelauto. De klant werd vanuit de auto bediend. Naast knakworsten zaten er nog ongeveer 450 andere producten in het assortiment. Gehaktballen, ragout, mayonaise, vorkjes, zakjes, frituurvetten, bakovens, kortom vrijwel alle ingrediënten die het cafetariabedrijf nodig heeft. De producten werden bij vleeswarenfabrikant Anton Hunnink te Deventer gefabriceerd.
24 Depots
De met horecaproducten gevulde auto’s waren als rijdende winkel ingericht. De klanten kochten rechtstreeks vanuit de auto in. Nadat de zaken waren geregeld werd er ook ter plekke afgerekend. Er waren 24 depots verdeeld over het land. Hier konden de vertegenwoordigers hun wagens vullen. De depots werden op hun beurt weer bevoorraad door chauffeurs die met eigen trucks het land in gingen. Het wagenpark was keurig voorzien van het welbekende logo.
Twee miljoen worsten
Twee miljoen worsten per week werden er geproduceerd. De productie was uitbesteed aan Anton Hunnink in Deventer. Daar werd ook de verpakking geregeld. Vijftig worsten per doos, tien op een rij, vijf hoog. De dozen werden natuurlijk voorzien van het mooie logo van de man met pet die geniet van een overheerlijke knakworst. Maar twee miljoen knakworsten verdeeld over 31 vertegenwoordigers betekent dat ze bijna 1300 dozen per week aan de man moesten brengen. Er waren drie soorten worsten, allemaal gelijk qua samenstelling alleen verschillend in gewicht. 70 / 80 en 90 grams worsten. Een gigantische onderneming die dan ook werd gestimuleerd door cafetaria’s die goede afnemers waren te belonen met bijvoorbeeld een mooie pan. Witte, groene, witte met oranje deksel en zwarte email pannen (voor de gehaktballen) met het opschrift……..
In andere handen
Ca. 1968 was de toelevering overgegaan op Zwanenburg, die Anton Hunnink overgenomen had. Wegens financiële problemen. Bij de Man van de Knakworst komt de heer Van Veen, die eerder een vleesverwerkingsbedrijf in Sassenheim bezat, als interim-manager, aangesteld door Zwanenburg, naar Zutphen.
Omwenteling na vertrek Dekker
Er wordt door Van Veen besloten dat de verkoop vanuit de bestelwagen over is. De vertegenwoordigers krijgen een luxe wagen. De opgenomen bestellingen zouden naderhand worden afgeleverd door de bestelservice. Van de 24 depots werden er nog 4 gehandhaafd, in Sassenheim, Ureterp, Liempde en Zutphen. De landelijk bekende naam werd veranderd in kortweg MK. In 1971 werd de directie en het secretariaat verplaatst naar Sassenheim en bleef de administratie in Zutphen. Er kwam een andere sfeer binnen het bedrijf. Van Veen wilde op zijn manier het bedrijf snel laten groeien, alles werd wat zakelijker. De druk van omzet gaf binnen de zaak veel spanningen, waarop er een groot verloop van personeel volgde.
Afbrokkelende organisatie
De eerder goedlopende organisatie brokkelde af, mede door beslissingen die tegen de wettelijke arbeidsregels in gingen, waardoor het personeel zich gedwongen zag naar de rechter te stappen om e.e.a. terug te laten fluiten. Op kantoor (de dames waren allen in de huwbare leeftijd) verdween de één na de ander, vertegenwoordigers lagen in de markt bij de concurrent.
Weg uit Zutphen
Medio 1978 besluit dhr v Veen de Man v/d knakworst te verkopen aan de H.I.C. te Lisse. Uiteindelijk in 1980 houdt ook de H.I.C. het voor gezien en de Man v/d Knakworst wordt overgenomen door Intervries/Campina en daarmee verdwijnt voorgoed de man v/d/Knaworst uit het straatbeeld. Het resterende personeelsbestand verhuist mee. Echter langzamerhand vinden ook zij hun weg naar concurrentie of naar bedrijven in een aan de horeca gelieerde bedrijfstak. In hetzelfde jaar overlijdt de oprichter de heer Westerweel.
De ‘Knakkies’
Gerda Rensen, Gerda Bosveld, Siny Hagendoorn, Remy Silvold en Betty Jansen waren de ‘kantoormeisjes’ van weleer, die kort na de komst van de heer Van Veen binnen korte tijd het bedrijf verlieten van wege de toen ontstane sfeer. De onderlinge band bleek zo sterk dat de dames nog steeds, nu ruim veertig jaar lang, als ‘de Knakkies’ elke maand bij elkaar komen om herinneringen op te halen en gezellige dingen te ondernemen.
Reünie
Gerda Rensen heeft samen met Jan Dekker alle voorbereiding getroffen om op 10 setember 2006 een reünie te organiseren. Deze reünie was een doorslaand succes. Maar liefst 88 oud-collega’s vonden hun weg terug naar de Bronsbergen in Zutphen. Hier genoten ze volop van het feest der herkenning. Uit alle windstreken is men hier naar toe gekomen, zoals Richard Ruijschop, die ooit de opdracht kreeg om Limburg ‘warm te maken’ voor de knakworst en later districtsleider voor het zuiden werd en Henk Sipkes, die er vijftien jaar als vertegenwoordiger gewerkt heeft en later zijn eigen cafetaria begonnen is. Hij stelt: de tijd bij de ‘Man van de Knakworst’ was de beste tijd van mijn leven. Naast deze twee verhalen werden er nog vele opgehaald uit de tijd van vooral Baas Dekker, die uiteraard bericht gehad heeft over de organisatie van de reünie. De toen in Spanje woonachtige Dekker moest helaas in verband met zijn gezondheid deze reünie aan zich voorbij laten gaan. De heer Dekker stuurde een brief voor de deelnemers van de reünie, waarin hij kenbaar maakte dat hij het initiatief zeer waardeerde en er op afstand van genoot. Een heerlijk buffet wachtte de oud- werknemers en uiteraard werd er knakworst geserveerd, maar niet de echte. Want zo lekker als de originele zijn ze er niet meer.
