De poort werd omstreeks 1390 aan het einde van de Spittaalstraat gebouwd als onderdeel van de omwalling van de Spittaalstad (Polsbroek). Dit nieuwe stadsdeel werd echter niet volgebouwd. De Spittaalstraat ontstond als uitvalsweg buiten de 13e-eeuwse stadsommuring van de Oude Stad.
De straat is genoemd naar het klooster ‘Spittaal’ van de broeders van de orde van de Heilige Geest die zich bezig hielden met de verzorging van zieken. Ook reizende pelgrims vonden hier tijdelijk onderdak, vandaar de naam Hospitaal of Gasthuis.
Het klooster Spittaal was het begin van 750 jaar ziekenzorg in Zutphen.
De Spittaalbuitenpoort werd in 1877 gesloopt tijdens de ontmanteling van de vestingwerken van Zutphen. De afbeelding op de steen is gebaseerd op een foto uit 1876 waarop de poort en de aangrenzende muur is te zien kort nadat de aarden vestingwal is geslecht.
De foto is een afdruk van een glasnegatief uit de collectie P.L.J. Dullaert, eigendom van de Stichting Wijnhuisfonds en wordt bewaard in het Stads en streekarchief.
De Emmerikseweg liep onder water ook lang voor de Baakse Overlaat werkte. Verkeer moest dan via de Laarpoort omrijden- lopen. Op 1 januari 1853 is de het sluiten van de poorten als deel van de vrijhandelspolitiek afgeschaft.
Spittaalstad
Tussen 1539 en 1564 moet men de Spittaalstad hebben versterkt met een muur, waarin zich tussen de Buiten-Laarpoort en de Buiten-Spittaalpoort twee kleine stenen bastions van Italiaans model bevonden. Tussen de Buiten Spittaalpoort en de Drogenapstoren stonden drie kleine stenen rondelen. Zo wordt de Spittaalstad tenminste weergegeven op de kaart van Jacob van Deventer, (omstreeks 1560), later gevolgd door kaartenmakers Guicciardini en Braun-en-Hogenberg.
Prins Maurits begon al spoedig nadat hij de stad in 1591 had veroverd met het aanleggen van een wal met vier bastions in vrij onregelmatige vorm aan de IJsselzijde, omdat de vrij grote afstand tussen de stadsmuur en de rivier zulk een beveiliging allereerst noodzakelijk maakte (Hoefer in Gelre XXXV blz. XV). Dit werk werd in 1592 naar ontwerp en onder leiding van de ingenieur Jacob Kemp uitgevoerd.
Zutphen – Hospitaalpoort, 1795-1841
