Politiemensen adviseren op 10 mei rond 5 uur ‘s morgens de mensen in de Hoven om te vertrekken. Omstreeks negen uur is iedereen in Klarenbeek. De meesten keren op de 13e terug maar niet iedereen vindt zijn huis in dezelfde staat terug. Er zijn nog al wat huizen vernield door oorlogshandelingen en hier en daar is zelfs geplunderd.
Veel mensen in de stad schrikken wakker als de spoor- en verkeersbrug opgeblazen worden. Dan is het duidelijk: het is oorlog. De mensen van het grensbataljon trekken zich terug op de stad, vernielen de drie bruggen over de hoofdgracht, rijden hun auto’s op het Hoornwerk de IJssel in en gaan per boot naar de Hoven.
Eén terugtrekkende groep loopt vast op de Deventerweg. De munitie wordt er uit gehaald en de wagen in brand gestoken. Ze gaan via het emplacement richting Gasfabriekhaven maar stuiten op Duitse militairen.
Voorop Kolonel Dwars in uniform. Foto Stedelijke musea Zutphen.
De Duitsers besluiten dat het bruggenhoofd in Zutphen door de Schnelle Gruppe Mitte van de S.S. gevormd moet worden. In de buurt van nu het nieuwe Bornhof gaat artillerie in stelling. Maar dat heeft weinig effect op de bunkers. Pas na de inzet van een Panzer Jäger compagnie voor het schieten op de schietgaten van de bunkers lukt het voet aan de grond te krijgen in de Hoven.
Volgens de Duitsers bieden de Nederlanders hardnekkig tegenstand. Vanuit de huidige jachthaven, vertrekken S.S.ers met rubberboten om het bruggenhoofd te vormen. Zware mitrailleurs zorgen er voor dat in eerste instantie weinig boten de overkant bereiken en heel veel S.S. ers verdrinken. In plaats van ’s morgens vroeg wordt de Hoven pas omstreeks 18.00 uur bezet. Dan blijkt ook het nut van de vernielingen tussen grens en IJssel, diverse stukken van de meegenomen pontonbrug zijn gebruikt en er is te weinig lengte om de IJssel te overbruggen. Dat wordt pas de volgende dag aangevuld en dan kan groot materieel over gezet worden.
Bij de strijd in Zutphen komen 11 Nederlandse militairen om het leven. Ze worden op 13 mei in bijzijn van het college van burgemeester en wethouders begraven in een voorlopig graf. In het bijzijn van hun kameraden en de kolonel Dwars in uniform wordt op 30 augustus 1941 op het definitieve graf een monument onthuld op de Oude Begraafplaats.
